Ғарыштық фармакология — бұл жерден тыс ортада дәрі-дәрмектердіңқолданылуы мен динамикасын зерттейтін медицинаның бөлігі. Ғарыштықмедицина тұрғысынан дәрілерді ғарышта жеткізу – бұл микрогравитация, радиация және басқа да физиологиялық және психологиялық қауіптер сияқтығарыштың экстремалды жағдайларынан туындауы мүмкін бұзылыстардыемдеуге арналған дерілерді практическилық қолдану. Ғарыштық жағдайлартудыратын орта адам ағзасының ғарышқа байланысты бұзылуларына әкелуімүмкін, бұл ғарышта жұмыс істеу үшін дәрі-дәрмектерді өндіру, өзгертужәне сынау қажеттілігін тудырады.

Физиологияға әсерін талдау үшін салмақсыздықта ынталандырылған жәнеәдеттегі дәрі-дәрмектердің радиациясының жоғарылауы бойынша бірнешефармакокинетикалық зерттеулер жүргізілді.

Ацетаминофеннің фармакокинетикасын зерттеу он астронавтта жүргізілді, оның сілекейдегі концентрациясының динамикасы ғарышқа ұшудан екі айбұрын және ұзақ ғарыштық ұшу кезінде зерттелді. Ғарышқа ұшу кезіндетаблеткаларды қабылдағаннан кейін ацетаминофеннің сіңуі баяулады, ғарышқа ұшу кезінде препараттың биожетімділігі орташа төмендейді.

Ғарышкерлер ұзақ уақыт бойы ұшырайтын шектеулер мен жабық ортағабайланысты олар инфекцияның жоғары деңгейіне ұшырау қаупінеұшырайды. Бұл зерттеу сонымен қатар антиортостатикалық төсек режимі депаталатын төсек демалысының үлгісін пайдаланды, мұнда субъектілерғарыштық ұшудағы салмақсыздықты имитациялау үшін 12 ° төмен бұрыштажатыр. Микрогравитация жағдайында ципрофлоксациннің тіндерге енуіәдеттегіден төмен екендігі анықталды, бұл ципрофлоксациннің тіндерге енуіашық кеңістіктегі проблема екенін көрсетеді.

Varda Space Industries-бұл физикалық микрогравитация мен вакуумдықжағдайларды қолданатын автоматты өндірістерді жер орбитасына шығарудымақсат еткен аэроғарыштық компания. Микрогравитациялықартықшылықтар компания құрылғанға дейін бұрыннан белгілі болғанымен,олар нарықта ғарышта дәрі-дәрмектерді өндіру және өңдеу үшін өміршеңплатформа ұсынатын алғашқы коммерциялық компания болуға ұмтылуда.

Varda ғарыш саласындағы инновациялардың дамуын жеделдетеді, өйткеніжердегі өндірістен тыс жұмыстың артықшылығы, ең алдымен, конвекция ментұндыру күштерінің болмауына, сондай-ақ гравитациялық кернеу жойылғанкезде жақсы құрылымдар құру мүмкіндігіне байланысты.

2023 жылы Varda Space орбитада алғашқы эксперименттік шағын зауытқұрды. Falcon-9 зымыраны капсуланы ғарышқа 2023 жылдың маусымындажеткізді. 2024 жылдың ақпанында капсула Жерге оралды және АҚШ-тыңЮта штатындағы полигонға аман-есен қонды.

Бортта АИТВ және С гепатитін емдеу үшін қолданылатын вирусқа қарсыпрепарат — ғарышта өсірілген ритонавирдің кристалдары болды, Микрогравитациялық орта ғарышта өндіріс тиімділігін арттыруға мүмкіндікберетін белгілі бір артықшылықтар береді. Мұндай жағдайда жасалғанритонавирдің кристалдары жер бетінде өндірілгендерге қарағанда үлкенірекжәне жетілдірілген.

Ғарыш кемесінен алынған үлгілерді Vaude Space Industries инженерлер тобыжәне олармен ынтымақтасатын зерттеу компаниясы Improved Pharmaғалымдары алды. Микрогравитацияда өсірілген ритонавирдің кристалдарынғалымдар тазалықты, полиморфты пішінді, балқу температурасын жәнекристалдылықты бағалау үшін әртүрлі әдістермен мұқият талдайды.

Ғарыштық дәрі-дәрмек зауыттарының арқасында ең ауыр ауруларға арналғанарнайы препараттарды жетілдіруге және олармен әлдеқайда тиімді күресугеболады деп үміттенеміз. Алайда, бұл әдемі жоспарлар шындыққа айналмасбұрын, ғалымдар эксперименттің сәтті болғанын білу үшін берілген үлгілердіталдауы керек.

Авторы: Асадбек Алматов