«Тыным алмайтын, ұйқысы жоқ жаратылыспен бәсекеге түсе аламын ба?» – деген сұрақ қазіргі маман иесілерінің бір уайымы. Айталық тіпті ұстаздың рөлінде эсселерді тексерумен үш секунд ішінде стильді анықтайтын, дәлелдерді бағалайтынжәне тіпті ең жақсы эпитеттерді ұсынатын жасанды интеллект айналысуда.

Бірақ бізді алмастыратыны рас па? Немесе бізден талапқа байланысты өзгерісті сұрайды ма?

Жасанды интеллект: нақты сандар мен фактілер

2024 жылы McKinsey сарапшылары 2030 жылға қарай бүкіл әлем бойынша 800 миллионға жуық жұмыс орнын автоматтандыруға болатынын бағалады. PwC 2035 жылға қарай дамыған елдердегі кәсіптердің 30%-ын ішінара немесе толығымен алгоритмдер басқарады және орындайды деп болжайды. OECD ескертеді: ең үлкен тәуекел — бухгалтерлік есеп, заң, HR және клиенттерге қызмет көрсету қызметкерлерінде. Қазірдің өзінде чатботтар клиенттердің сұрақтарына тірі операторға қарағанда тезірек және дәлірек жауап береді, ал автоматтандырылған бухгалтерлік есеп жүйелері, күнделікті тапсырмаларға уақытты бірнеше есе қысқартады.

Алайда AI-дің тағы бір қыры. Шығармашылық салаларда жасанды интеллект жоюшы емес, керісінше бірлескен автор болмақ. Музыкалық продюсерлер бірегей мәтіндер мен визуалдарды жасау үшін әуен генераторларын, AI редакторларын пайдаланады. Жаңа мамандықтар пайда болды: AI -редактор, подкаст генераторы,AI-продюсер. Бұрын уақыт пен ресурстар жетіспейтін жерде, қазір жаңа идеялар пайда бола бастады.

Адамзат және AI: өзгерістер қатарынан шағын үзінділер

«Мен жасанды интеллекттен жасқанбаймын, онымен бірлікте жұмыс істеймін», – дейді Мақсұт, жас диджитал журналист. Оның жұмыс күні трендтерді талдаудан басталады: алгоритм тақырыптарды таңдайды, тақырыптар ұсынады, тіпті мәтінді құрылымдауға көмектеседі. Бірақ соңғы әрі негізгі нұсқалар авторы әрқашан адам болып табылады. » AI менің серіктесім, бәсекелесім емес», – деп күледі Мақсұт. Оның цехтағы әріптестері атап өткендей, соңғы жылдары AI мен немесе AI құралдарымен жақсы жұмыс істей алатын журналисттерге сұраныс қатты артуда.

Ал онлайн мектептің негізін қалаушы Жанна үй тапсырмасын тексеру үшін GPT көмекшісін енгізді. «Бұрын бір жұмыс бір сағатқа созылатын. Енді-минуттар. Мен сол алтын уақытымды мектептің дамуына, шығармашылыққа, оқушылармен қарым — қатынасқа назар аудара аламын», Жанна ұстаздың сөздері. Бірақ әрине мойындайды: кейбір оқытушылар, ұстаздар жаңа шындықты қабылдамай алмай, үйренісе алмай кетіп жатыр.

Өзгеріс этикасы: қателіктер үшін кімді сөгу керек?

Уақыт өте келе этика мәселелері өткір бола түсуде. Тірі мұғалімді алгоритмге ауыстыру этикаға жата ма? Егер жасанды интеллект қателессе, кім жауап береді-мысалы, бағалауды төмендету немесе дұрыс емес шешім қабылдау туралы кеңес беру? Сарапшылар екі ойлы: кейбіреулер прогрестің сөзсіз екендігі туралы, ал басқалары адамзаттың жоғалу қаупі туралы айтады.

2023 жылы АҚШ-та бір ыңғайсыз жағдай болды: AI жүйесі қателікпен банктің жүздеген клиенттеріне несие беруден бас тартты. Кім кінәлі-бағдарламашылар, нұсқаулық, немесе жасанды интеллекттің өзі? Әзірге заң үнсіз, ал қоғам дауласуда.

Жаңа мамандықтар: AI жаттықтырушылары

Бірақ кейбір мамандықтар жоғалып кеткен жерде жаңалары көз ашуда. Prompt’s инженерлері — жасанды интеллектке адаммен дұрыс қарым-қатынас жасауды үйрететін мамандар. Кураторлар алгоритмдердің сапасы мен этикасын бақылайды. Тіпті жаңа лауазым пайда болды — этикалық офицер: ол жасанды интеллект шешімдерін әділ және ашық ұстауға жауапты.

«Мен бұрын копирайтер болып жұмыс істедім, енді мен AI-ді әртүрлі аудиторияларға мәтін жазуға үйретемін», – дейді prompt инженері Айдар. Оның міндеті — алгоритмге «ирония» немесе «жәйлі, жылы тон» нені білдіретінін түсіндіру. Бұл адам мен машина бір-бірінен үйренетін болашақ мамандығы.

Біз «міндетті жұмыссыз»  әлемге дайынбыз ба?

Бүгінгі күні шулы бір сұрағы: біз «жұмыс істеудің қажеті жоқ» әлемге дайынбыз ба? Яғни күнделікті өмірдің қарбалысын өзіне алатын жасанды интеллект, ал өмірдің тек балын алатын адамзат. Біздерде таңдауға мүмкіндік пайда болмақ — қалаған жұмысыңды жасау, үйрену, саяхаттау, отбасыға көңіл мен уақыт бөлу.

Немесе керісінше-егер «еңбек қажеттілігі» болмаса, жасанды интеллектмағынасын жоғалтады ма?

Жауап жоқ. Бірақ бір нәрсе анық: жасанды интеллект бізді алмастыра алмайды, бірақ ол алдымен өзгеруімізді, дамуымызды талап етеді. Мүмкін, бұл оның басты сыйы және басты міндеті.

Авторы: Аида Мухаметжанова